Facebook-f Twitter Youtube Envelope Linkedin

Hoe verhoudt de verbeterde Meldcode zich tot ons beroepsgeheim? Deel 2

 

Een aantal weken geleden begon ik met deze nieuwe blogserie: ‘Hoe verhoudt de verbeterde Meldcode zich tot ons beroepsgeheim?’ Naar aanleiding van een vraag van een oud-collega besloot ik in dit ingewikkelde vraagstuk te duiken. Vorige keer ging ik in op de juridische aspecten. Deze keer zoom ik in op het professioneel verantwoord handelen bij een dilemma als deze. Wat betekent dat eigenlijk?

Ik ben altijd op zoek naar nieuwe informatie om de nieuwste ontwikkelingen mee te nemen in mijn werk. Daarom ben ik ook altijd blij als mensen mij ook nieuwe informatie aanreiken waarmee ik aan de slag kan gaan. Jaap Buitink (expert beroepsethiek en beroepscode) benaderde mij vorig jaar al een keer en deed dat dit jaar opnieuw. Hij is een van de ontwikkelaars van  enkele beroepscodes in het sociaal domein. En is medeauteur van het boek ‘Moresprudentie. Ethiek en beroepscode in het sociaal werk’. waarvan dit jaar een nieuwe editie is gepubliceerd. Ik had het genoegen een telefonisch interview met hem af te nemen. Daarvan hier het eerste deel waarin ik in ga het dilemma: zwijgen of melden?

Conflict van plichten

Dus ben ik het boek Moresprudentie* ingedoken mede met de vraag van deze blogserie in mijn achterhoofd. Want als je te maken hebt met een kwestie als deze, dan heb je te maken met een conflict van plichten. Het conflict van jouw zwijgplicht ten aanzien van de plicht om te handelen bij vermoedens van huiselijk geweld of kindermishandeling. Anders dan je misschien vermoed hebben we als sociaal werkers formeel gezien geen beroepsgeheim omdat we geen zwijgrecht hebben. (Buitink, Ebskamp en Groothoff, 2019, blz. 227)

Maar we hèbben wel een zwijgplicht. Dus het blijft overeind dat je voor een dilemma kunt komen te staan: zwijgen of melden?

De beroepscode geeft richting maar geen uitsluitsel

Zoals in mijn vorige blog ook al aangegeven, is de beroepscode richtinggevend en sluit deze aan op de wet- en regelgeving. Toch geeft deze geen eenduidig antwoord op de vraag die ik wilde beantwoorden en blijft overeind dat er geen direct antwoord op deze vraag gegeven kan worden. Het gaat hier namelijk ook om een ‘conflict van waarden’: de waarde veiligheid tegenover de waarde vertrouwelijkheid. Die beiden zeer belangrijk zijn in ons werk. Tip: lees hierover het blog van Jaap Buitink: Beroepscode ethische leidraad of concreet houvast? (zie ‘literatuur’ onderaan).

De beroepsnorm (beroepscode) zegt in zo’n situatie dat als er levensbelangen in het geding zijn, je je niet aan je zwijgplicht hoeft te houden, sterker: dat je moet handelen.  Maar dat geeft nog geen antwoord op het ‘hoe’.

De enige houvast die overblijft is dus jouw professionele handelen in dergelijke situaties. Dat kan best spannend voelen.

We hebben een normatief beroep

Als sociaal werker heb je een normatief beroep. Huiselijk geweld en kindermishandeling mogen niet. Dat zowel de maatschappelijke norm als onze beroepsnorm.

Het afwegingskader opgesteld door onze beroepsvereniging geeft nog nadere invulling aan deze norm. Wat zijn dan die situaties waarvoor je je zwijgplicht mag doorbreken, maar dat geeft jou ook nog geen direct antwoord op het ‘hoe’.

Hoe ziet professioneel verantwoord handelen er dan uit? Hoe geef je vorm aan deze norm als je tegelijkertijd voor het dilemma bent gesteld van zwijgen of melden?

 

Een kort pleidooi voor het opbouwen van ‘moresprudentie’

Met moresprudentie wordt in het kort gezegd bedoeld dat we als vakgenoten met elkaar morele dilemma’s en kwesties kunnen bespreken die een voorbeeld kunnen zijn voor ons handelen. Net zoals je in de juridische wereld jurisprudentie kent, hebben we in het sociaal werk de mogelijkheid om moresprudentie op te bouwen en te leren van vergelijkbare gevallen.

“Moresprudentie is het systematisch verzamelen van morele afwegingen, beslissingen en keuzes die in de beroepspraktijk gemaakt worden”. (Buitink, Ebskamp en Groothoff, 2019, blz. XI)

Jaap Buitink geeft aan dat het gezamenlijk leren van morele kwesties en dilemma’s bijdraagt aan het zelfvertrouwen van de professional. Als vaker bepaalde morele dilemma’s gestructureerd besproken zijn met collega’s kom je tot moresprudentie en weet je in het vervolg sneller en vollediger hoe je een afweging als deze kunt maken. \

(tekst gaat door onder de afbeelding)

Professioneel verantwoord handelen

Professioneel verantwoord handelen betekent dat je bij dergelijke dilemma’s zorgvuldige afwegingen maakt, en dat je die niet alleen maakt. Dat je ook nadenkt over hoe de waarden en normen van jouw werk het beste geborgd kunnen worden (plichtethiek), wat de mogelijke gevolgen kunnen zijn van jouw handelen voor jouw cliënten (gevolgenethiek). Wat de eigenschappen van de professional zijn (deugdethiek). Behalve uitgebreid in het boek ‘Moresprudentie’, worden deze drie perspectieven bij het oplossen van morele dilemma’s ook geïntroduceerd in de brochure ‘Van Beroepscode naar Moresprudentie’ (Buitink, Ebskamp, 2019, blz. 7). En daaraan wil ik graag toevoegen: hoe jouw handelen van invloed kan zijn op de relatie met jouw client (zorgethiek).

Deze zorgvuldige afwegingen kan je maken aan de hand van een stappenplan voor ethische dilemma’s. De auteurs van Moresprudentie hebben deze opgesteld en gratis ter beschikking gesteld om te lezen en te gebruiken (zie literatuur onder). Dit is ondersteunend voor jou bij het professioneel handelen.

Uiteraard pak je ook je eigen afwegingskader erbij als je dit stappenplan doorloopt (zie onder).

Het is weliswaar tijdrovend, maar bedenk eens hoeveel prettiger het werkt als je al eens eerder zo uitgebreid een soortgelijk dilemma hebt gehad waarbij een uitgebreide gezamenlijke professionele analyse is gemaakt. Het geeft echte houvast en zelfvertrouwen, aldus ook Jaap Buitink. Dus waar wacht je nog op?

 

Om jou te helpen met de vraag: ‘Hoe verhoudt de verbeterde Meldcode zich tot ons beroepsgeheim /zwijgplicht’, heeft Jaap Buitink de volgende tips voor jou:

 

Tip 1:

Werk een casus uit met een vergelijkbaar dilemma.Oefen met het stappenplan. Doe dit een paar keer per jaar om met je team te leren en zo handvatten voor toekomstig professioneel handelen te ontwikkelen. Hiermee kweek je zelfvertrouwen als professional en daardoor voel je je meer zeker over je handelen bij vergelijkbare situaties die spannend zijn.

 

Tip 2:

Doe eens een oefening in je team waarbij je een weegschaal voorstelt. Dit kan onderdeel zijn van een intervisiesessie. Waarin je verschillende aspecten van een kwestie tegenover elkaar kunt leggen en te kijken wat het zwaarste weegt. Door daarover in dialoog te gaan met je team maak je voor jezelf visueel waar je mee worstelt. Dat kan je helpen in het nemen van een besluit hoe te handelen.

 

Veel succes met deze tips! Laat je mij weten of je er wat aan hebt?

 

Het lezen van het boek ‘Moresprudentie’ – de moeite waard en een verademing om te lezen – en het interview met Jaap hebben mij meer informatie gegeven dan in 1 blog te vatten is. Daarom kom ik over een paar weken bij jou terug met deel 3 over de vraag: Hoe verhoudt de verbeterde meldcode zich tot het beroepsgeheim?

 

Literatuur:

 

Wil je meer lezen over Jaap Buitink en zijn werk? Neem dan eens een kijkje op zijn website: https://www.buitinkbeleidsadvies.nl

*Het boek Moresprudentie heb ik zelf aangeschaft, dit bericht bevat dan ook geen gesponsorde content

Getagged

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.