Vorig jaar deed ik een heel mooi interview met Sander van Arum, mede-ontwikkelaar van het triage instrument van Veilig Thuis en onderliggend visie document. Sander bracht mij van mijn stuk door niet te spreken van risicotaxatie maar veiligheidstaxatie. Een wezenlijk verschil voor hoe jij invulling geeft aan deze stap van de Meldcode. Ik vond dit zo waardevol dat ik dit jaar met jou doorneem wat het verschil is en hoe jij dit in kunt zetten tijdens de stappen van de Meldcode.

Risico’s te laat in beeld?

De Meldcode kenmerkt zich natuurlijk door de vijf stappen waar het uit bestaat. Toch geeft de Meldcode geen dwingende volgorde van het doorlopen van deze stappen. Je kunt stappen heen en terugzetten, soms een stap overslaan als de situatie dat vraagt (daarvoor verwijs ik je ook graag even naar een eerdere blog over de werking van de Meldcode bij huwelijksdwang en achterlating). Ik ben van mening dat risicotaxatie op een laat moment binnen de Meldcode aan bod komt. Risicotaxatie kan jou namelijk heel goed helpen om een situatie verder te kunnen exploreren.

Als je bekend bent met Risico-taxatie instrumenten zoals de LIRIK, CARE of de ARIJ dan weet je dat deze heel uitgebreid zijn. Zeker wanneer je een gesprek voorbereid met ouders over de zorgen (stap 2) kan je deze heel goed erbij pakken om te kijken of je voldoende gesproken hebt over de veiligheidssituatie binnen het gezin om vervolgstappen te kunnen bepalen. (Noot 1)

De weging van de risico’s zouden dan ook doorlopend in contact op goede feitelijke grond plaats kunnen vinden op het moment dat je weet welke vragen je kunt stellen in gesprekken met je cliënten. Ze kunnen richting geven, als zij niet als diagnostisch instrument ingezet worden.

Verschil tussen veiligheidstaxatie en risicotaxatie

Bij veiligheidstaxatie stel je andere vragen dan wanneer het gaat om risicotaxatie. Het wordt concreter omdat het om directe veiligheid gaat.  In het afwegingskader, zoals deze als basisdocument is opgesteld is daarover meer terug te lezen, hoe concreet dit is. Volgende week kom ik daar nog verder met je op terug.

Veiligheidstaxatie gaat over het nagaan of er sprake is van een actueel of direct dreigend gevaar. Risico’s kunnen er te over zijn, de zorgen kunnen heel groot zijn, maar dat zegt niks over de huidige veiligheidssituatie. Daarvoor is het nodig dat je concreet ingaat op wat je ziet aan onveiligheid.

Bestaat de kans dat geweld letsel of de dood tot gevolg heeft? Is er sprake van seksueel geweld? Zijn er kinderen die de kans lopen op blijvende schade? Hoe zie je dat, waar baseer je dat op? Vragen die binnen de veiligheidstaxatie beantwoord moeten worden.

Veiligheid eerst, daarna werken aan herstel

De visie die hier aan ten grondslag ligt is dat je dat wilt kunnen doen wat de directe veiligheid kan vergroten. Bovendien zijn mensen vaak pas goed in staat om aan hun situatie te werken op het moment dat zij zich langere tijd veilig voelen. Daarnaast zijn de situaties van structurele en ernstige onveiligheid belangrijke veroorzakers niet alleen van fysiek letsel, maar juist ook van langdurige psychische schade.

We zullen dus eerst moeten kijken hoe het gezin de directe veiligheid kan herstellen en wie daaraan kan bijdragen, voordat echt stappen gezet kunnen worden in de structurele veiligheid binnen het gezin.

Kortom: risicotaxatie kan jou richting en handvatten geven als je als uitvoerend medewerker bent. Veiligheidstaxatie geeft jou zicht op urgentie en concrete handvatten wat jij, maar vooral jouw cliënten kunnen doen om de veiligheid binnen het gezin te vergroten. En veiligheid komt altijd eerst.

(Noot 1): Op risicotaxatie instrumenten moet je wel getraind worden om ze te kunnen duiden, raadpleeg daarvoor je gedragswetenschapper of overleg met Veilig Thuis)