Het doet er toe of je man of vrouw bent bij huiselijk geweld
Vrouwen zijn vaker slachtoffer van partnergeweld en mannen vaker pleger. Feiten die uit onderzoek onomstotelijk vaststaan. Maar ook feiten die meer toelichting nodig hebben als je als professional hulp wil bieden bij partnergeweld. Want je wil uiteraard voorkomen dat je uitgaat van een vooropgesteld beeld van deze rollen bij vermoedelijk geweld als je ermee geconfronteerd wordt. Twee weken geleden was de eerste aflevering van een nieuwe docu-serie van Hilde van Mieghem op het Belgische Canvas. In een vierluik: Als je eens wist staan vele aspecten en ervaringen met partnergeweld centraal.
Direct in aflevering één zijn drie slachtoffers van partnergeweld centraal, omlijst door duiding van diverse vooraanstaande deskundigen.
Zij waarschuwen voor het opzetten van een ‘gender-bril’. Gender zou zelfs geen rol spelen bij partnergeweld. Daar ben ik het niet mee eens, sterker nog, uit de verhalen blijkt juist hoezeer genderstereotyperingen een rol spelen en ervoor zorgen dat schaamte en schuldgevoelens de zoektocht naar hulp in de weg staan.
Vrouwen zijn ook gewelddadig. Vrouwen gebruiken ook geweld tegen hun mannelijke partner. Zeer heftig geweld kan dit zijn, zo blijkt ook uit het verhaal van Serge uit de docu.
Verstrikt in een fuik van rolopvattingen. Dat je als man niet serieus genomen wordt als je een aangifte zou doen en de schaamte om hierover in overstaan van een publiek in de wachtkamer bij de politie te delen, zorgen ervoor dat de drempel om deze stap te zetten enorm is. Hij staat daar als man zeker niet alleen. Veel meer mannen, ook in Nederland, hebben daarmee te maken.
Het genderaspect speelt een rol zowel bij het ontstaan als het stoppen van partnergeweld
Geweld kent ook verschillende oorzaken. Genderrollen en het niet voldoen aan de norm kan een oorzaak zijn van het ontstaan van probleem.
Daarbij kunnen zowel mannen als vrouwen geweld gaan plegen. Terecht wordt echter ook opgemerkt dat partnergeweld ook andere oorzaken kan hebben. Twee voorbeelden van geweld waarbij middelengebruik een enorme rol speelt worden gegeven door twee getuigen, Liesje en Christel uit het programma. Ook persoonlijkheidsproblematiek wordt benoemd.
Maar zowel voor het ontstaan als het stoppen van het geweld kan het man of vrouw zijn enorme invloed hebben op de partners.
Hoe lastig het is om als vrouw het gezin te verlaten, zeker als er kinderen zijn, blijkt bijvoorbeeld uit het verhaal van Liesje. Geweld wat zij meemaakte was sterk gericht ook op haar vrouw zijn. Seksueel geweld en geweld tijdens de zwangerschappen. Het zijn ernstige vormen van gendergerelateerd geweld.
Er wordt ook een beroep gedaan op vrouwen hun gezin te verlaten om te voorkomen dat kinderen als gevolg van het partnergeweld weggenomen worden. Een dreigement wat vaak bij slachtoffers neergelegd wordt om ze te bewegen de stap te zetten. Soms is dat de druppel, soms juist niet en legt het juist de druk op het slachtoffer het geweld verborgen te houden voor de buitenwereld.
Bij mannen zie je bijvoorbeeld het volgende. Zij krijgen vaak minder mogelijkheden als zij de zorg voor hun kinderen op zich willen nemen. Ze worden daarin als zorger minder serieus genomen. Nog zo’n genderstereotyp beeld wat grote invloed heeft op het instandhouden van partnergeweld.
Bewust van eigen opvattingen bij het analyseren van geweldspatronen
Als je echt geweld wil stoppen is het noodzakelijk dat je juist ook rekening houdt met de invloed van genderstereotyperingen en rollen die van invloed zijn op het geweldspatroon. Een neutrale aanpak, zoals we die in Nederland het liefste voorstaan, is geen realiteit. Het is niet neutraal, want het hebben van een geslacht en de daaruit voortvloeiende rolopvattingen, normen en stereotyperingen hebben grote invloed op zowel het ontstaan als het stoppen van het geweld.
Ook in de docu aan bod komen verschillende geweldspatronen die kunnen spelen bij partnergeweld. Als je geweld signaleert of mensen begeleid bij het stoppen van partnergeweld zal je allereerst vast moeten stellen van welk geweldspatroon sprake is, om effectieve hulp te kunnen bieden. Is er sprake van een eenzijdig patroon? Of is er sprake van geweld wat ontstaat vanuit de situatie. Hoe liggen de machtsverhoudingen en wie doet wat bij wie. Als je daar naar gaat kijken heb je vaak ook onbewust een genderbril op, gestoeld op de eigen opvoeding en opvattingen over mannelijkheid en vrouwelijkheid. De vrouw die hysterisch reageert op haar man, logisch dat die man dat op een gegeven moment zat is. De man die niet opkomt voor zichzelf, wat een doetje. Zijn voorbeelden van gedachten die een rol spelen.
Wees je dus bewust van deze aspecten, en (voor)oordelen die je hebt ten aanzien daarvan. Ze hebben invloed, ook op jou. Alleen zo ben je in staat te analyseren en de juiste hulp te bieden.
De documentairereeks Als je eens wist is op dinsdagavonden te zien op het belgische Canvas. En terug te kijken via VRT.