Woorden kunnen wapens zijn
Elke situatie van huiselijk geweld is anders. De meeste mensen gaan uit van situationeel geweld. Geweld wat vanuit de situatie en vanuit onmacht of vanuit een generationeel omgangspatroon ontstaat. Er zijn echter meerdere patronen van geweld. Een van de patronen van geweld waar het heel lastig kan zijn om hulp bij te bieden is een eenzijdig en structureel patroon van psychische mishandeling: coercive control. Naar het Nederlands vertaald: dwingende controle.
Een vorm van geweld waarbij een slachtoffer maar moeizaam aantoonbaar kan maken hoe ernstig intimiderend of gewelddadig het voor hen is. En daardoor lang niet altijd door de hulpverlening serieus genomen wordt.
Ik sprak er de afgelopen weken veelvuldig over met Iris Koops en Tako Engelfriet, beiden betrokken bij het Verdwenen Zelf de stichting die in mijn benefietactie centraal staat. Hoog tijd om hen meer te vragen over de problematiek waar zij hulp bij bieden en hoe deze hulp er zoal uitziet.
Psychisch geweld is als koolmonoxide
Tako Engelfriet is voorzitter van Stichting het Verdwenen Zelf, hij vertelt: “Het geweldspatroon van dwingende controle is vaak verhuld en blijft verborgen doordat het kleine speldenprikjes lijken in de ogen van professionele, en niet professionele, omstanders. Emotionele en psychische mishandeling is een beetje als koolstofmonoxide: onzichtbaar en giftig. Het gaat erom dat het patroon gezien gaat worden, de optelsom van dwingend-controlerend gedrag, die maakt dat slachtoffers enorme schade oplopen.”
Woorden zijn als wapens
Vaak spelen misverstanden of onbewuste aannames een rol. Tako: “Het beeld van huiselijk geweld is dat het gepaard gaat met slaan of andere vormen van lichamelijk geweld. In de praktijk van het Verdwenen Zelf zien we echter slachtoffers die met geen vinger zijn aangeraakt, zowel mannen als vrouwen. Woorden zijn dan als wapens: ze kunnen tot fysieke pijn, heftige angst en ernstige emotionele schade leiden.”
De eigen ervaring inzetten voor anderen
Het Verdwenen Zelf is in 2013 opgericht door Iris Koops. Zij heeft zelf narcistische mishandeling in haar jeugd meegemaakt en constateerde dat er in Nederland nog veel te weinig bekend was over deze vorm van mishandeling.
“Er is vaak sprake van een bepaalde, vaak niet formeel vastgestelde, psychopathologie bij de pleger. En dat maakt het zo lastig daar als slachtoffer mee om te gaan. Terwijl je voor je leven beschadigd wordt, heb je soms nog steeds met een pleger om te gaan.”
Vele duizenden mensen vonden in de afgelopen jaren hun weg naar het Verdwenen Zelf, omdat de herkenning voor velen groot is.
Boeken ter ondersteuning van het herstel na psychische mishandeling
Iris heeft een tweetal boeken geschreven voor de mensen die zelf aan de slag willen met hun situatie. Als zij meer ondersteuning nodig hebben kunnen zij terecht bij een van de 25 aangesloten therapeuten, coaches en psychologen, die ook met de boeken werken.
Wat mij als professional persoonlijk raakte is hoeveel impact de boeken hebben op slachtoffers en hoe zij zich al geholpen voelen door aan de slag te gaan met de boeken. Bijvoorbeeld Trix die schrijft: “De boeken zijn voor mij, ik ben nu 72, een groot geschenk. De helderheid over mijn leven, hier had ik nooit meer op gerekend.”
Als je op die leeftijd met zoveel levenservaring nog zoveel steun kunt ervaren dan is dat wel enorm indrukwekkend, vind ik.
Wat bieden de boeken aan slachtoffers?
Iris noemt dat ‘van de duisternis naar het licht’. De kennis van psychisch geweld, van het waarom achter hun problemen, biedt slachtoffers handvatten om weer licht aan het einde van een donkere tunnel te zien.
De boeken zijn daarnaast gericht op praktische herstelmogelijkheden. “Omdat”, zo stelt Iris, “psycho-educatie over psychisch geweld helend werkt. Kennis is macht en dat helpt bij herstel.”
Ervaringsdeskundige Claire: “Mijn halve leven was ik zoekende. Ik bezocht allerlei workshops en deed mee aan bewustwordingsdagen van allerlei alternatieve organisaties. Ik voelde me er vaak helemaal niet thuis. Het werkboek van Iris, de workshops en de website van het Verdwenen Zelf hebben mij veel duidelijk gemaakt. Het lag niet aan mij, ik moest niet bij mezelf gaan zoeken. Wat een openbaring. Mijn leven is compleet veranderd. Vanaf die dag was mijn zoektocht voorbij.”
“Het eerste boek van Iris was voor mij een openbaring. Het was of iemand een boek schreef speciaal voor mij. Ik voelde me bij de hand genomen om een (uit)weg te zoeken.”
25 gespecialiseerde psychologen, therapeuten en coaches
Van de 25 coaches, psychologen en therapeuten die aangesloten zijn bij het Verdwenen Zelf, zijn de meesten ervaringsdeskundig. Allen zijn geselecteerd, toegerust en opgeleid om begeleiding of behandeling te bieden aan soms ernstig getraumatiseerde cliënten. Dat is belangrijk, zo geeft Tako aan, want “veel van de mensen die bij ons terecht komen zijn teleurgesteld in de hulpverlening. Hun problemen, die een direct gevolg zijn van psychisch geweld, worden nog te vaak gezien als hun probleem, alsof het niet uitmaakt hoe ze ontstaan zijn.”
Ze worden niet herkend en erkend als slachtoffer van huiselijk geweld
Tako: “Zij worden niet herkend en erkend als slachtoffer van huiselijk geweld, waardoor zij niet verder komen in hun herstel. Dan komen ze bij het Verdwenen Zelf uit. Soms blijven ze ook na een relatiebreuk totaal berooid achter. Daarom hebben we een fonds opgericht, zodat ze toch de boeken van Iris kunnen krijgen of een workshop kunnen volgen. We proberen ook zoveel mogelijk aandacht te genereren voor deze vorm van geweld. Gelukkig wordt dit geluid steeds meer gehoord en staan er steeds meer mensen hiervoor op.”
Als hulpverlener sta je soms machteloos bij vermoedelijk psychische mishandeling
In mijn werk als hulpverlener heb ik zelf ook met regelmaat tegenover slachtoffers en plegers van psychische mishandeling gezeten. Het lukte mij ook lang niet altijd om hen goed te helpen.
Soms enorm frustrerend omdat je mensen wel wil bereiken, maar het niet lijkt te lukken. Misschien niet altijd goed weten wat je het beste kunt doen of zeggen. Wat werkt en wat niet werkt. Want waar doe je goed aan? De twijfel wat werkelijkheid is en wat de juiste stap is, is dan voortdurend aanwezig.
Maar niet alleen mijn eigen inzet, ook de positie waarvanuit ik werkte kan daarbij een rol hebben gespeeld. Bijvoorbeeld als ik werkte met een Tijdelijk Huisverbod of vanuit Veilig Thuis, dat natuurlijk invloed hebben gehad.
Wat ik wel gemerkt heb is dat de kennis die ik opdeed over bijvoorbeeld deze vorm van geweld mij enorm hielp in het benaderen van slachtoffers en plegers. Het maakte me zelfverzekerder en daardoor beter in staat stappen te zetten.
Laat het er niet bij zitten
Ik weet dat er met mij heel veel professionals zijn die deze vorm van geweld zien en herkennen. Misschien jij ook wel. Maar dat je ook niet altijd de mogelijkheden of steun hebt om daarin door te kunnen pakken. Zo lang dat nog niet verbeterd is, is het enorm belangrijk dat er organisaties zoals het Verdwenen Zelf zijn. Daarom staat deze organisatie en het door hen opgerichte fonds voor slachtoffers van psychische mishandeling centraal tijdens de benefietactie ter gelegenheid van mijn 200ste blog.
We zijn er nog lang niet in de aanpak van huiselijk geweld, maar laten we in elk geval zien wat we nu, op dit moment, kunnen doen om het een stukje beter te maken voor iemand. Jij kan dat direct al doen door je te informeren over deze vorm van psychische mishandeling.
Doe mee aan de online masterclass van het Verdwenen Zelf
Als je soms ook die onmacht voelt of meer wil weten van psychisch geweld, volg dan de online masterclass van Jeannette Schasfoort, die als trainer en coach verbonden is aan het Verdwenen Zelf, ‘Wat is psychisch geweld’ op dinsdag 22 juni om 10 uur Kijk hier voor meer info en hoe je je kan inschrijven: Benefietprogramma).
Of doe mee aan een van de andere online masterclasses. Laat je scholen. Met elke deelname is een slachtoffer door het Verdwenen Zelf geholpen, met een set boeken of een bijdrage voor het volgen van een workshop. Zo maak jij ook direct een verschil!
lees meer over het doel en opzet van de benefietactie
Deel deze blog met iemand die dit ook moet lezen
Wat is psychisch geweld en hoe kan je daarbij slachtoffers ondersteunen?
Dinsdag 22 juni 10.00 uur
Door: het Verdwenen Zelf, Jeannette Schasfoort
Over deze masterclass
De aftrap van de benefietweek wordt gedaan door het Verdwenen Zelf. In deze masterclass gegeven door Jeannette Schasfoort, word je meegenomen in de impact, aard, signalen en wat je kunt doen bij emotionele en psychische mishandeling. Aan de hand van praktijkvoorbeelden neemt ze je mee zodat je handvatten voor je eigen werk krijgt.
De volgende onderwerpen komen aan bod:
Psychische mishandeling
Wat is coercive control en hoe vaak komt dit voor?
Praktijkvoorbeeld van psychische- en emotionele mishandeling
Symptomen / signalen van slachtoffers
Tips voor hulpverlening
Vragen?
Over Jeannette:
Jeannette is als coach verbonden aan Het Verdwenen Zelf. Daarnaast geeft zij workshops aan zowel slachtoffers als professionals over emotionele en psychische mishandeling. Jeannette heeft een achtergrond als Jeugdhulpverlener, Orthopedagoog, coach en supervisor.
Welke masterclasses kan je tijdens de benefiet volgen?
Dr Sietske Dijkstra
dr. Sietske Dijkstra doet praktijkgericht onderzoek naar geweld in relaties en professioneel handelen binnen deze problematiek.
Sietske geeft 29 juni samen met Hameeda Lakho een lezing over Moed bij de aanpak van huiselijk geweld.
Hameeda
Lahko
Hameeda Lakho is expert en inhoudsdeskundige huiselijk geweld en kindermishandeling, auteur en sociaal ondernemer.
Hameeda geeft 29 juni tijdens deze benefiet week een online masterclass met dr. Sietske Dijkstra over Moed bij de aanpak van huiselijk geweld
Fabriek
69
Fabriek69 is een coöperatie die professionals traint op seksualiteit, intimiteit en relaties. Zowel wat gezonde situaties zijn als hoe dit bedreigd kan worden.
“Wat te doen en te laten bij seksueel geweld.” Deze online masterclass is op 23 juni.
Ester
Wijnen
Ester is spreker over partnergeweld, systemisch coach en organisatieadviseur. In 2020 besloot Ester over haar ervaringen te delen op LinkedIn, dat het ook hoogopgeleide sterke onafhankelijke vrouwen overkomt.
Op 24 juni geeft Ester een workshop over hoe je beter verbinding maakt met slachtoffers van huiselijk geweld.
Enliven Social Enterprise
Enliven Social Enterprise is het eerste bedrijf dat Virtual Reality volledig inzet voor een maatschappelijk doel: meer begrip voor de medemens. Werkelijk begrip voor elkaar is de basis van een succesvolle gedragsverandering.
Ervaar op maandag 28 juni een demonstratie (livestream) van de huiselijk geweld simulatie door de ogen van een kind. Kirsten Regtop geeft uitleg over het geven van psycho-educatie.
Jeanette Schasfoort
Jeannette is als coach verbonden aan het Verdwenen Zelf. Daarnaast geeft zij workshops aan zowel slachtoffers als professionals over emotionele en psychische mishandeling.
Jeannette trapt op 22 juni de benefietweek af met een online masterclass over coercive control. Dwingende controle, een vorm van psychisch geweld.